Tajemnica metody Marii Montessori tkwi w tym, iż nauczyciel obserwując swoich podopiecznych – zauważa fazy wrażliwe pojawiające się u poszczególnych dzieci i proponując dziecku odpowiednie zabawy czy proste ćwiczenia wspiera jego rozwój. Dziecko uczy się więc z łatwością i z radością, nie odczuwając tego jako przykrego obowiązku. W okresie żłobkowym 1-3 najważniejszymi fazami wrażliwymi są:
- rozwój mowy,
- rozwój ruchowy – doskonalenie chodzenia i koordynacji ruchów,
- ponadto wzrastająca potrzeba samoobsługi i samodzielności.
Rozwój mowy jest wspierany wielotorowo: od najbardziej tradycyjnych form jak mowa rytmiczna (wierszyki, rymowanki, piosenki), przez pracę z książeczkami, zabawy w pytania, zachęcanie do samodzielnego wyrażania się i ćwiczenia w utrwalaniu nazewnictwa przedmiotów opracowane zgodnie z zaleceniami metody. Nauczyciel prowadzi zajęcia indywidualne z każdym dzieckiem zgodnie z jego aktualnym stanem wiedzy i potrzebami, jak i grupowe, które także są bardzo lubiane przez dzieci.
Doskonalenie koordynacji ruchowej obejmuje ćwiczenia z zakresu koordynacji oko-ręka, stereognostykę oraz kształcenie zmysłu równowagi. Tak ważne w tym okresie rozwojowym poznawanie swojego ciała, umiejętność koordynowania jego ruchu jest zapewnione przez lustra odpowiednio rozmieszczone w każdej sali.
Samodzielność dzieci jest wspierana przez ćwiczenia praktycznego dnia. Jest to bardzo ważna dziedzina rozwoju – są to czynności związane z troską o własną osobę i troską o otoczenie. Celem tych ćwiczeń jest wypracowanie samodzielności, samoświadomości oraz ufności we własne siły i poczucia bezpieczeństwa. Dzieci uczą się codziennych czynności, takich jak zapinanie i odpinanie guzików, czyszczenie bucików, mycie rąk, mycie stolików, pranie, nakrywanie do stołów, itp..
Przy pracy z każdą pomocą Montessori obowiązują proste zasady: dziecko samodzielnie bierze pomoc z odpowiedniego miejsca przed rozpoczęciem zabawy i po zakończeniu odnosi na miejsce. Oprócz funkcji wychowawczej ta zasada ma jeszcze jedno zadanie utrwala pamięć ruchową, dzięki temu jeśli następnym razem będzie chciało powtórzyć zabawę będzie wiedziało gdzie szukać pomocy.
Kolejną zasadą obowiązującą w grupie jest czekanie na swoją kolej. Materiały i pomoce rozwojowe występują w pojedynczych egzemplarzach. Dziecko, aby rozpocząć pracę z materiałem musi poczekać na zakończenie pracy innego dziecka.
Sygnałem zadowolenia dziecka jest wielokrotne powtarzanie ćwiczeń. Ćwiczenia te są łatwe do zrozumienia i wykonania, dopasowane są do wieku dziecka, a używane przedmioty dostosowane wielkością do potrzeb.
Każde dziecko z już od początku swego istnienia jest inne, stanowi niepowtarzalny byt, ma też swój niepowtarzalny rytm rozwoju i rolą nauczyciela Montessori jest szanować i wspierać indywidualny harmonogram rozwoju dziecka.